Żelazo to bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu pierwiastek. Jest niezbędne w procesie powstawania erytrocytów, czyli czerwonych krwinek. Stanowi bowiem składnik budulcowy hemoglobiny – białka, które je wypełnia i bierze udział w transporcie tlenu do komórek1. A jak właściwości żelaza wspiera witamina B12?
Niedobory żelaza
U niemowląt wysokie zapotrzebowanie na żelazo jest związane z intensywnym wzrostem oraz rozwojem psychomotorycznym. Już po 6 miesiącu życia niezbędne zaczyna być dostarczanie żelaza z pożywieniem. Zapotrzebowanie na żelazo wzrasta też w okresie dojrzewania w wyniku skoku pokwitaniowego, a dodatkowo – u dziewcząt z powodu wystąpienia miesiączki2. Na niedokrwistość z niedoboru żelaza najczęściej narażone są dzieci przedwcześnie urodzone, pochodzące z ciąż mnogich oraz niemowlęta matek leczonych z powodu niedoboru żelaza w okresie ciąży3. Według danych WHO z 2015 r. niedokrwistość często występuje też u dzieci w okresie przedszkolnym. W Polsce niedokrwistość z niedoboru żelaza dotyczy ok. 26% przedszkolaków. Objawy niedokrwistości, które możemy zauważyć u dziecka to, między innymi, pogorszenie tolerancji wysiłku, bóle i zawroty głowy, zaburzenia nastroju (drażliwość, apatia), pogorszenie zdolności intelektualnych, zajady, zaburzenia apetytu, spaczony apetyt (np. na kredę czy glinę), zwiększona łamliwość włosów i paznokci oraz zaburzenia odporności4.
Źródła witaminy B12
Witamina B12 nazywana jest inaczej kobalaminą. Jej źródłem są wyłącznie produkty zwierzęce: mięso, ryby, jaja, nabiał.
Zawartość witaminy B12 w 100 g wybranych produktach spożywczych5:
| |
| sery twarogowe | 0,70–0,90 µg |
| mleko | 0,40 µg |
| jaja | 1,60 µg |
| wieprzowina | 0,60–0,70 µg |
| wołowina | 1,40 µg |
| mięso z indyka | 0,70–1,70 µg |
| mięso z kurczaka | 0,40 µg |
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 u dzieci, zgodnie z aktualnymi polskimi normami, wynosi odpowiednio: 0,9 μg u dzieci w wieku 1-3 lata; 1,2 μg u dzieci w wieku 4-6 lat, 1,8 μg u dzieci w wieku 7-12 lat i 2,4 μg u nastolatków w wieku 13-18 lat2. Przyswajanie witaminy B12 z pożywienia wynosi od 20% do 90% i nie jest procesem prostym. Niezbędne jest do tego połączenie kobalaminy z czynnikiem wewnętrznym, nazywanym także czynnikiem Castle’a, wydzielanym przez komórki błony śluzowej żołądka. Ostatecznie kobalamina zostaje wchłonięta w jelicie skąd transportowana jest do krwiobiegu i wątroby, gdzie jest magazynowana5.
Znaczenie witaminy B12 w niedokrwistości z niedoboru żelaza
Witamina B12 wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i, podobnie jak żelazo, jest niezbędna w procesie tworzenia czerwonych krwinek4. Poprawia także wchłanianie żelaza, co jest szczególnie istotne w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza. Syntetyczna pochodna kobalaminy – cyjanokobalamina – jest wykorzystywana jako składnik preparatów uzupełniających dietę4. Jako że witamina B12 ułatwia wchłanianie żelaza, jej prawidłowy poziom jest ważny w przypadku występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza4. Głównymi przyczynami niedoboru witaminy B12 w populacji dziecięcej jest jej niedobór w diecie (w tym w diecie matki w przypadku noworodków) i zaburzenia wchłaniania6.
Wsparcie organizmu dziecka w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza
W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza lekarz pediatra często zaleca jednocześnie kompleks witamin: B6 (pirydoksynę), B9 (kwas foliowy) i B12 (cyjanokobalaminę), wspomagających prawidłową produkcję czerwonych krwinek. W zależności od stanu klinicznego, zapotrzebowania na witaminy lekarz dobiera też właściwe dawkowanie.
Piśmiennictwo:
- Przygoda B., Żelazo, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/74583,zelazo, dostęp 12.10.2023
- Jarosz M., Normy żywienia dla populacji Polski, Copyright by Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
- Karlikowska M., Niedokrwistość z niedoboru żelaza u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-krwi/152182,niedokrwistosc-z-niedoboru-zelaza, dostęp 12.10.2023
- Karakulska-Prystupiuk , Niedokrwistość z niedoboru żelaza – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego, Lekarz POZ 1/2019
- Wnęk D., Witamina B12 – gdzie występuje i jakie są przyczyny nadmiaru i niedoboru tej witaminy, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63297,witamina-b12, dostęp 12.10.2023
- Albrecht, Podolak-Dawidziak M., Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.11.2.2.2.2., dostęp 12.10.2023
CHIESI/MST/INB/01/10/2023
