Infekcja rotawirusowa jest jedną z najczęstszych przyczyn ostrych biegunek zakaźnych u dzieci. Choroba powodowana jest przez rotawirusy, które uszkadzają nabłonek kosmków jelitowych, wywołując stan zapalny żołądka i jelit.2,3
Każde dziecko przechodzi taką infekcję przynajmniej raz, ale może też zachorować wielokrotnie, przy czym każda kolejna infekcja zazwyczaj przebiega łagodniej.
Najwięcej zachorowań w naszej strefie klimatycznej ma miejsce zimą oraz wiosną, od grudnia do maja, choć coraz częściej infekcja pojawia się także w pozostałych porach roku.2
Choroba ta dotyczy głównie dzieci poniżej 5 roku życia, najczęściej od 6 do 24 miesiąca życia. Może mieć różny przebieg, od łagodnego po ciężką biegunkę.1,2 Infekcja rotawirusowa przebiega najciężej u niemowląt do 6. miesiąca życia, ponieważ ich organizmy ulegają szybkiemu odwodnieniu. Dlatego u tak małych dzieci często niezbędna jest hospitalizacja.3 U części chorych zakażenie może przebiegać bezobjawowo.2
W jaki sposób może dojść do zakażenia rotawirusem?
Infekcja rotawirusowa to choroba „brudnych rąk”. Do zakażenia może dojść w wyniku nieumycia rąk po skorzystaniu z toalety, poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami (np. klamki, krany, meble, zabawki), a także poprzez spożywanie zakażonej wody lub pokarmu. Zarazić się można również przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną.1 Pewne znaczenie może mieć także wdychanie cząstek wirusa unoszących się w powietrzu.
Rotawirusy są powodem licznych zachorowań w żłobkach, przedszkolach, szkołach, szpitalach oraz na koloniach i obozach. Wirusy te nie są łatwym przeciwnikiem. Mogą utrzymywać się na powierzchniach do 2 miesięcy, są oporne nawet na kilkukrotne zamrażanie i odmrażanie, a temperatura 60°C niszczy je dopiero po 30 minutach.2
Objawy infekcji rotawirusowej
Główne objawy infekcji rotawirusowej to:1,2
- gorączka, nawet do 40 st. C
- wymioty, często obfite
- wodnista biegunka, żółtozielone stolce, zwykle bez krwi i śluzu
- utrata apetytu, niechęć do ssania pokarmu
- osłabienie, drażliwość
Gorączka oraz wymioty ustępują zwykle już w drugim dniu choroby, ale biegunka może się utrzymywać do 7-10 dni.1 U części dzieci mogą występować również objawy zakażenia górnych dróg oddechowych, takich jak katar, zapalenie gardła czy ucha.2
Powikłania zakażeń rotawirusowych
Następstwem infekcji rotawirusowej jest utrata płynów i elektrolitów. To bardzo niebezpieczny stan, który może prowadzić do ciężkiego odwodnienia, wstrząsu hipowolemicznego, a przy braku leczenia nawet do zgonu.1,2
Infekcja może prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, które jest zazwyczaj przemijające, jednak w skrajnych przypadkach może dojść do całkowitego zaniku kosmków jelitowych. W przebiegu zakażenia rotawirusem może także wystąpić zapalenie płuc, uszkodzenie wątroby lub objawy neurologiczne w postaci drgawek. W niektórych przypadkach dochodzi do przejściowej nietolerancji laktozy. Ciężkim powikłaniem jest również uogólniona wiremia z zajęciem wielu narządów.2
Postępowanie w przebiegu infekcji rotawirusowych
Leczenie opiera się przede wszystkim na intensywnym nawodnieniu oraz wyrównaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Odpowiednie doustne płyny nawadniające dostarczą choremu dziecku wodę, węglowodany oraz elektrolity.1
Ważne jest także, aby dzieci karmione piersią zachęcać do utrzymywania karmienia, a dotychczasową dietę u starszych dzieci stopniowo włączać już po pierwszej fazie nawodnienia.2
W przebiegu biegunki rotawirusowej warto sięgnąć po preparaty probiotyczne, które są zalecane przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) w celu łagodzenia objawów ostrej biegunki infekcyjnej. Warto jednak stosować jedynie szczepy o działaniu udowodnionym w badaniu klinicznym. Badania wykazały, że Lactobacillus rhamnosus GG skraca czas trwania biegunki u dzieci o 1 dobę.4
Jak zapobiegać zakażeniom rotawirusowym?
Ważnym czynnikiem jest przestrzeganie zasad higieny, czyli mycie rąk, dezynfekcja skażonych powierzchni oraz higiena przygotowywania posiłków.
Ryzyko zachorowania zmniejsza także karmienie piersią, ponieważ mleko kobiece zawiera swoiste oraz nieswoiste przeciwciała przeciwrotawirusowe.2
W zapobieganiu zakażeniom istotne znaczenie mają szczepienia ochronne, które zapewniają ok. 96% ochronę przed ciężką postacią choroby.1,2
Piśmiennictwo
- Siewert B, Wysocki J, Zakażenia rotawirusami – przebieg kliniczny i możliwości profilaktyki, Pediatria po dyplomie, 2018, 01
- Więcek S, Woś H, Zakażenia rotawirusowe u dzieci, Pediatria po dyplomie, 2013, 02
- https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/dzieci-0-3/postepowanie-w-ostrej-biegunce-u-malych-dzieci/ Dostęp: 7.12.2023
CHIESI/MST/DIF/01/12/2023
