Jedzenie to jedna z podstawowych czynności w naszym codziennym życiu. Niestety zdarza się, że składnik pokarmowy, który jest przez innych dobrze tolerowany, u niektórych wywołuje nieprzyjemne reakcje. Takie osoby muszą dokładnie śledzić etykiety spożywanych produktów. Dotyczy to również szczegółowych składów stosowanych leków i suplementów diety (np. probiotyków).
Laktoza
Laktoza jest dwucukrem składającym się z glukozy i galaktozy. Znajduje się on w mleku i jego przetworach. Po spożyciu laktoza rozkładana w jelicie cienkim przez enzym laktazę do glukozy i galaktozy, które są następnie wchłaniane z jelita do krwiobiegu. Niektórzy z nas mają niski poziom laktazy, który nie wystarcza do strawienia większej ilości laktozy. Nierozłożona laktoza doprowadza do przemieszczenia płynu do światła przewodu pokarmowego, a po przejściu do jelita grubego podlega fermentacji bakteryjnej. W następstwie tego pojawiają się bardzo nieprzyjemne dolegliwości (biegunka, wzdęcia, bóle brzucha i przelewania w jamie brzusznej. Objawy u osób z nietolerancją laktozy pojawiają się najczęściej po kilkunastu godzinach po spożyciu laktozy, kiedy dotrze ona do jelita grubego i gdy tam nastąpi jej fermentacja bakteryjna. W związku z tym czasem możesz nie połączyć dolegliwości ze spożywaniem mleka i jego produktów. U człowieka najwyższa aktywność laktazy występuje u noworodków i niemowląt w okresie karmienia piersią, później stopniowo zmniejsza się z wiekiem. Przejściowa nietolerancja laktozy może wystąpić też, np. po biegunce. Chociaż niektóre badania wykazały, że niewielkie ilości laktozy zawarte w lekach czy suplementach diety nie wywołują objawów u pacjentów, ich rola nie została do tej pory potwierdzona i należy zachować ostrożność1. Musisz też pamiętać, że zawartość laktozy w lekach czy suplementach diety jest różna, a u osób przyjmujących kilka preparatów zawierających laktozę ilość ta się sumuje.
Białka mleka krowiego
Alergia pokarmowa to patologiczna reakcja organizmu na codziennie spożywany pokarm, uwarunkowana mechanizmami immunologicznymi2. Alergię na białka mleka krowiego można podejrzewać u dziecka, u którego po spożyciu tego typu białek pojawią się objawy o charakterze natychmiastowym (wymioty, pokrzywka, świszczący oddech, nieżyt nosa, suchy kaszel) lub opóźnionym (atopowe zapalenie skóry, biegunka, krew w stolcu oraz wyjątkowo zaparcie lub kolka niemowlęca)2. Głównym sposobem jest unikanie alergenu, czyli eliminacja białek mleka krowiego z diety. Tu warto podkreślić, że alergeny pokarmowe przechodzą z układu pokarmowego matki do jej krążenia systemowego i gruczołu piersiowego. Im więcej więc mama zje mleka krowiego, tym więcej alergenu może być w jej mleku (inaczej niż w przypadku laktozy, której stężenie w mleku mamy jest niezależne od diety)2.
Gluten
Dieta bezglutenowa jest obecnie przedmiotem wielu kontrowersji, co jest spowodowane promowaniem diety bezglutenowej w środkach masowego przekazu. Gluten jest kompleksem białek, które zawarte są w zarodku ziaren pszenicy, a także innych zbożach. Celiakia jest chorobą, w której dochodzi do nieprawidłowej reakcji na ten składnik u osób predysponowanych genetycznie. Dla takich pacjentów istnieje tylko jedna metoda leczenia – dieta bezglutenowa3.
Jaki probiotyk wybrać?
W przypadku alergii lub nietolerancji określonego składnika musisz zwracać uwagę na dokładny skład produktu. Nie tylko na główną substancję, ale również te pomocnicze. W wielu produktach występują bowiem tzw. „ukryte” źródła laktozy, glutenu czy białek mleka krowiego, niewidoczne na pierwszy rzut oka. Niektóre składniki są też bardzo powszechne. Przykładem może być laktoza, która, ze względu na swoje właściwości, jest bardzo często wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym. Jako obojętna i chemicznie stabilna jest idealnym wypełniaczem i nośnikiem dla wielu substancji leczniczych w kapsułkach, tabletkach, a nawet niektórych preparatach do inhalacji. Na szczęście na niektórych preparatach znajdziesz wyraźną informację np. „nie zawiera glutenu, laktozy i białek mleka krowiego”.
Podsumowanie
Częstość występowania nietolerancji pokarmowych, podobnie jak alergii wciąż rośnie. Szacuje się, że nie tylko czynniki genetyczne mają tu znaczenie, ale również stres, nieodpowiedni styl życia, zbyt duże spożywanie przetworzonej żywności. Jeśli ty lub twoje dziecko borykasz się z takimi problemami, sprawdzaj uważnie składy wszystkich produktów (również suplementów diety) i stosuj się uważnie do wskazówek lekarza. Nie podejmuj też pochopnych decyzji i nie wykluczaj danego składnika tylko na podstawie informacji z internetu.
Autor: redakcja serwisu
Piśmiennictwo:
- Zdrojewicz Z, Zyskowska K, Wasiuk S. Laktoza zawarta w lekach a nietolerancja laktozy – fakty i mity. Pediatr Med Rodz. 2018, 14(3): 261–266.
- Albrecht P. Standardy diagnostyki ABMK – wytyczne dla pediatry. Dostęp on-line 9.12.22 r.: https://forumpediatrii.pl/artykul/standardy-diagnostyki-abmk-wytyczne-dla-pediatry.
- Michałowska J, Pastusiak K, Bogdański P. Kontrowersje wokół glutenu. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2017, 8(3): 103–111.
CHIESI/MST/DIF/02/12/2022
