Kluczową rolę w kształtowaniu mikroflory jelitowej odgrywają niewątpliwie takie czynniki jak sposób porodu (siłami natury czy za pomocą cięcia cesarskiego) oraz dieta noworodka (karmienie naturalne czy sztuczne mieszanki). W późniejszych etapach pozostaje ona pod dużym wpływem naszego stylu życia – sposobu odżywiania, a nawet aktywności fizycznej
i narażenia na stres.
Dlaczego skład naszej mikroflory jelitowej jest tak ważny?
Liczebność komórek mikroorganizmów zasiedlających nasz organizm przewyższa
nawet 10-krotnie liczbę jego własnych komórek1. Szczególnym bogactwem pod tym względem wyróżniają się nasze jelita. Zespół drobnoustrojów, które je zasiedlają, określa się mianem mikroflory lub mikrobioty jelitowej. Według niektórych danych składa się ona z ponad 1000 gatunków bakterii1. Jaką pełnią one rolę? Według współczesnej wiedzy ich funkcja nie ogranicza się tylko do przewodu pokarmowego. Okazuje się bowiem, że mikroflora przewodu pokarmowego komunikuje się ze swoim „gospodarzem” również za pośrednictwem układu odpornościowego oraz nerwowego uwalniając różne substancje, które są sygnałem nawet dla bardzo odległych narządów1. Z tego powodu zaburzenia w jej składzie (zarówno ilościowym, jak i jakościowym), czyli dysbioza, mogą potencjalnie skutkować nie tylko zespołem jelita drażliwego, ale też np. cukrzycą, alergią, a nawet otyłością1.
Dieta
Sposób odżywiania to jeden z kluczowych czynników wpływających na skład ilościowy oraz różnorodność naszej mikroflory jelitowej. Niestety często pozostawia on wiele do życzenia. Zdrowemu odżywianiu nie sprzyja bowiem współczesny tryb życia i towarzyszący mu pośpiech. Dostępne dane potwierdzają, że szczególnie niekorzystna jest dieta typu zachodniego, czyli wysoka podaż białka pochodzenia zwierzęcego (i kwasów tłuszczowych nasyconych) z jednoczesnym zmniejszeniem zawartości błonnika pokarmowego z warzyw
i owoców2.
Stres
Nie tylko dieta może wpływać niekorzystnie na naszą mikroflorę jelitową. Okazuje się, że dużą rolę odgrywa także stres. Ważne są tutaj zarówno ostre bodźce stresowe, jak i te przewlekłe. Stresujące wydarzenia życiowe mogą wpływać na mikrobiom dwukierunkowo. Po pierwsze stres może wywoływać zmiany w naszym sposobie odżywiania, a skład diety ma bezsporny wpływ na skład mikroflory jelitowej. Inny mechanizm to wyrzut hormonów stresu. Kluczowym czynnikiem jest uwalniany wówczas kortyzol, który może modulować skład oraz aktywność mikrobioty jelitowej1.
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna przynosi niezaprzeczalne korzyści dla naszego zdrowia. Prowadzi przecież do zmniejszenia ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia czy zaburzeń metabolicznych. W przypadku mikrobioty jelitowej wiele badań wskazuje na dwukierunkową zależność. Co to w praktyce oznacza? Otóż okazuje się, że z jednej strony wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na stan ukrwienia błony śluzowej i mięśniowej żołądka oraz jelit i zwiększa bioróżnorodność mikrobioty3,4. Z drugiej jednak strony niektóre źródła sugerują, że bardzo intensywna i długotrwała aktywność fizyczna (zwłaszcza ta o wyczynowym charakterze) może wywoływać zaburzenia mikroflory jelitowej3,5.
Podsumowanie
Negatywny wpływ na mikrobiotę jelitową mają nie tylko niektóre przyjmowane przez nas leki (np. antybiotykoterapia, która jest bardzo często stosowana poza wskazaniami, stosowane w nadkwaśności leki z grupy inhibitorów pompy protonowej, środki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych), ale też nawyki żywieniowe, stres oraz aktywność fizyczna. Jak zatem dbać o zdrowie jelit? Kluczowe znaczenie ma po prostu zdrowy tryb życia. Warto zwrócić uwagę na dietę typu śródziemnomorskiego (która jest bogata w warzywa i owoce) a unikać produktów wysoce przetworzonych. Konieczne jest także dostosowanie aktywności fizycznej do swojej grupy wiekowej i unikanie stresu.
Piśmiennictwo:
- Dworzański T, Fornal R, Koźba Ł, Celiński K, Dworzańska E. Rola mikrobioty jelitowej w zespole jelita nadwrażliwego. Postepy Hig Med Dosw (online), 2018, 72: 215-226.
- Rychter A, Skoracka K, Skrypnik D. Wpływ diety zachodniej na przepuszczalność bariery jelitowej. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2019, 10(2):88-97.
- Marlicz W. Wysiłek fizyczny a mikroflora przewodu pokarmowego – znaczenie probiotyków w diecie sportowców. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2014, 5(3): 129–140.
- Gallè F, Valeriani F, Cattaruzza MS, Ubaldi F, Romano Spica V, Liguori G, Fabiani L. Exploring the association between physical activity and gut microbiota composition:
a review of current evidence. Ann Ig. 2019, 31(6): 582–589. - Kay PL, Chang RT, Ryan AJ. i wsp. Effect of running intensity on intestinal permeability. J Appl Physiol. 1997, 82 (2): 571–576.
CHIESI/MST/DIF/01/03/2023
