Witamina B6 – dlaczego jest tak ważna?

Witamina B6 (pirydoksyna) jest substancją szeroko rozpowszechnioną w przyrodzie. Występuje w wielu produktach spożywczych i pełni w naszym organizmie szereg różnorodnych funkcji.  Co jeszcze o niej wiemy?  Co łączy witaminę B6 z niedokrwistością? Dlaczego jest tak istotna dla mamy i dziecka?

Witamina B6 i jej źródła

Historia witaminy B₆ rozpoczęła się jej odkryciem już w 1934 r. przez Paula Gyorgy´ego. Cztery lata później uzyskano tę witaminę w formie krystalicznej, a nieco później dokonano jej chemicznej syntezy¹. Od tej pory wiedza na temat tej witaminy wciąż się rozwija.
Witamina B6, podobnie jak inne witaminy z grupy B, należy do  witamin rozpuszczalnych w wodzie. To sprawia, że jej nadmiar wydalany jest przez nerki. Witamina ta jest także łatwo przyswajana przez organizm, a jej źródłem jest szereg zróżnicowanych produktów spożywczych. Produkty bogate w witaminę B6 to przede wszystkim produkty pełnoziarniste, ryby, wątróbka i inne podroby, warzywa skrobiowe i strączkowe, orzechy, banany, awokado czy żółtko jaja. Poza tym, witaminą B6 często fortyfikowane są płatki śniadaniowe. Nie oznacza to jednak wcale, że tak łatwo pozyskać jej odpowiednią ilość wraz z pokarmem. Straty tej witaminy podczas przetwarzania żywności (np. obróbka kulinarna w postaci gotowania, smażenia) wynoszą od 30 do 50%².  Z tego powodu zaleca się spożywanie bogatych w nią produktów na surowo lub po krótkiej obróbce termicznej.

Witamina B6 i jej niedobory

Niedostateczne spożycie witaminy B6 może powodować zmiany skóry i błon śluzowych (np. zapalenie języka, łojotokowe zapalenie skóry), zwiększoną podatność na zakażenia (witamina B6 wpływa na układ odpornościowy poprzez udział w produkcji przeciwciał), a także niedokrwistość. Skutkiem niedoboru mogą być także zmiany w układzie nerwowym. Witamina B6 jest niezbędna do funkcjonowania mózgu, między innymi do produkcji neuroprzekaźników takich jak dopamina, serotonina czy noradrenalina. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że w latach 1950-1953 w USA opisano epidemię drgawek u niemowląt karmionych mieszankami mlecznymi, które, jak się później okazało, były pozbawione witaminy B6 na skutek ich przegrzania w procesie produkcji¹. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że jawne niedobory witaminy B6 są rzadko spotykane, natomiast łagodne niedobory mogą dotyczyć nawet 50% populacji europejskiej³. Do niedoboru może się przyczynić zbyt mały dowóz, upośledzone wchłanianie jelitowe oraz zwiększone zapotrzebowanie. Dobowe zapotrzebowanie na witaminę B6 w ciąży wzrasta o ponad 40%, a u kobiet karmiących o ponad 30%⁴. Niektóre leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy czy karbamazepina) obniżają poziom witaminy B6 we krwi. Inne leki, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) czy doustne środki antykoncepcyjne, mogą zaburzać metabolizm tej witaminy².

Witamina B6 a niedokrwistość

Ważną funkcją witaminy B6 jest jej udział w tworzeniu hemoglobiny, która przenosi tlen do tkanek. Witamina ta jest niezbędna do jej powstania, gdyż odpowiada za aktywowanie enzymu włączającego żelazo do hemu. W aptekach dostępne są preparaty stanowiące połączenie trzech witamin krwiotwórczych (witamina B6, kwas foliowy i witamina B12). Ich dawkowanie oraz okres stosowania zależą od zapotrzebowania i powinny odbywać się według zaleceń lekarza oraz pod jego nadzorem. W przypadku profilaktyki niedokrwistości z niedoboru żelaza (anemii), zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, do ukończenia 12. miesiąca życia profilaktycznie witaminy krwiotwórcze należy stosować u noworodków z grup ryzyka: wcześniaków < 32. tygodnia ciąży, z małą masą urodzeniową, z ciąż wielopłodowych, po utracie krwi w okresie okołoporodowym i od mam z niedokrwistością⁵.

Podsumowanie

Niedokrwistość to choroba, o której słyszał każdy rodzic, ale niestety trudno ją rozpoznać w odpowiednim momencie. Dlatego tak ważne są przesiewowe badania. Gdy wykryte zostaną nieprawidłowości należy stosować się do zaleceń lekarza – w kwestii prawidłowej diety i regularnego, konsekwentnego przyjmowania nie tylko żelaza, ale i witamin krwiotwórczych, do których należy, między innymi, witamina B6.

Autor: redakcja serwisu

Piśmiennictwo

1. Rajtar-Leontiew Z. Znaczenie kliniczne witaminy B6 (pirydoksyny). Borgis – Nowa Pediatria, 2001, 2: 20-21.
2. Ziemska J. Witaminy B6 i B12. Lek w Polsce. 2014, 14: 49-53.
3. Czaja J, Knyszewski K, Martyniuk N, Michalska A, Szefer P. Lebiedzińska A. Zawartość witaminy B6 w wybranych suplementach diety i preparatach leczniczych. Bromat Chem Toksykol. 2016, XLIX: 257-260.
4. Stachowiak G. Właściwa podaż witamin i mikroelementów w ciąży – ciągle aktualny problem. Gin Prakt. 2009, 3: 52-57.
5. Szczapa J. Postępowanie w niedokrwistości u noworodków. W:
   Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce. Zalecenia Polskiego
   Towarzystwa Neonatologicznego, Borszewska-Kornacka M.K. (red. meryt.), Warszawa, wydanie III 2019: 374-377.

CHIESI/MST/INB/01/11/2022