Skóra małych dzieci. Dlaczego jest tak wrażliwa?

Skóra spełnia ważną, ochronną funkcję. Dla jej zachowania ważne jest łagodne oczyszczanie oraz nawilżanie. Jednocześnie trzeba ją chronić przed otarciami i innymi rodzajami uszkodzeń. Swoista budowa skóry małych dzieci wymusza szczególnie troskliwe postępowanie. Dotyczy to także wyboru stosowanych plastrów do opatrywania ran czy zadrapań i ich nieinwazyjnego usuwania. Dlaczego jest to tak ważne i na co powinnaś zwrócić szczególną uwagę?

Skóra dzieci i jej odmienne cechy

Zacznijmy od narodzin. Tu warto zwrócić uwagę na skórę wcześniaka, która wykazuje szczególną podatność na urazy mechaniczne. Ma to związek nie tylko z cienką warstwą rogową naskórka, ale też ze zmniejszoną liczbą struktur białkowych wiążących naskórek ze skórą właściwą. Przekłada się to bowiem na dużą wrażliwość na urazy mechaniczne związane
z rozciąganiem, tarciem oraz działaniem sił lepkości¹. Bardzo problematycznym miejscem mogą być obszary naskórka po usunięciu przylepca. Tu bowiem następuje złuszczenie warstwy rogowej naskórka, przekraczające nawet 70%¹. Skóra noworodka również wykazuje wiele odrębnych cech wpływających na słabsze jej funkcjonowanie jako bariery ochronnej. Charakteryzuje się większą utratą wody z naskórka i jednoczesnym zwiększonym wchłanianiem niektórych substancji^2,3. To ostatnie jest szczególnie ważne, bo rodzice często nie zdają sobie sprawy, że środki stosowane miejscowo mogą u małego dziecka wywołać efekt ogólnoustrojowy, a niekiedy wręcz toksyczny. Warto więc zawsze zwracać uwagę na skład stosowanych preparatów (np. obecność alkoholu). Skóra niemowląt i dzieci powyżej 1 roku życia jest już bardziej dojrzała, ale jej pielęgnacja również cechuje się pewną specyfiką. Wymaga delikatnych, bezzapachowych środków oczyszczających oraz mydła o pH możliwie zbliżonym do fizjologicznego odczynu skóry.

Dzieci z atopowym zapaleniem skóry

Szczególną grupę dzieci stanowią dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS). U ponad połowy (60%) objawy pojawiają się w pierwszym roku życia, natomiast u 70–85% do piątego roku życia⁴. Temu pospolitemu, przewlekłemu schorzeniu towarzyszy nasilona suchość
i skłonność do podrażnień. Rzutuje to oczywiście na odbieranie przez dziecko bodźców bólowych. Skóra jest wtedy bardziej napięta, a dziecku dokucza świąd i nacieki zapalne.
W przebiegu AZS częściej odnotowuje się też nadkażenia bakteryjne. Z uwagi na te „defekty” bariery naskórkowej warto zwrócić szczególną uwagę, aby skórę dziecka z AZS traktować wyjątkowo delikatnie.

Plastry i ich bezbolesne usuwanie

To pozornie błahy temat. Okazuje się jednak, że w przypadku dzieci, z wyżej opisanych przyczyn, ma ogromne znaczenie. Zwróć więc uwagę na wybór plastrów do opatrywania ran lub otarć u dzieci. Powinny być delikatne, hipoalergiczne, z mikroperforacją pozwalającą skórze oddychać. Nigdy nie usuwaj u dzieci mocno przylegających plastrów agresywnie.
W ten sposób możesz narazić dziecko nie tylko na ból, ale też na podrażnienie, przypadkowe naruszenie gojącej się skóry i ponowne otwarcie rany. Co wobec tego zrobić? Warto w  tym celu zastosować specjalny spray. Wybierz ten, który nie zawiera alkoholu, nie przenika przez naskórek, nie powoduje alergii i podrażnień skóry. Istotne także, aby był łatwy w użyciu, mógł być aplikowany pod dowolnym kątem i umożliwiał łagodne odklejenie różnych rodzajów plastrów (włókninowych, wodoodpornych czy kinesiotapingu). Okazuje się, że te ostatnie są coraz częściej stosowane u dzieci, między innymi, w ramach uzupełnienia terapii logopedycznej⁵. Aplikacja tego typu plastrów może mieć na celu wzmocnienie mięśni w obszarze ustno-twarzowym oraz przywrócenie prawidłowych czynności motorycznych (takich jak np. oddychanie nosem). Plastry kinezjologiczne bywają niestety dość kłopotliwe do usunięcia i w tym przypadku szczególnie warto sięgnąć po specjalny preparat, który to ułatwi.

Podsumowanie

Skóra małych dzieci wykazuje anatomiczną i funkcjonalną niedojrzałość. Łatwo ulega otarciom i podrażnieniom. Ważne jest więc nie tylko wzmacnianie bariery naskórkowej przez miejscowe stosowanie środków o działaniu nawilżającym i natłuszczającym, ale też przeciwdziałanie wszelkim uszkodzeniom. W tym kontekście starannie wybieraj plastry do opatrywania ran u dzieci i unikaj agresywnego ich usuwania.

Autor: redakcja serwisu

Piśmiennictwo

1. Szczapa J. Specjalne uwarunkowania pielęgnacji skóry u wcześniaków. Postępy Neonatologii, 2018, 24(2): 97-102.
2. Sybilski AJ. Skóra – najważniejszy narząd naszego ciała. Dbajmy o nią! Pediatr Med Rodz, 2012, 8(4): 375-379.
3. Kmieć ML, Urysiak‑Czubatka I, Broniarczyk‑Dyła G. Pielęgnacja skóry dzieci. Post Dermatol Alergol, 2010, 27: 40‑44.
4. Woldan-Tambor A, Zawilska JB. Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku. Terapia i leki, 2009, 65(11): 804-811.
5. Mosiejczuk H, Lubińska A, Ptak M, Szylińska A, Kemicer-Chmielewska E, Laszczyńska E, Rotter I. Kinesiotaping jako interdyscyplinarna metoda terapeutyczna. Pomeranian Journal of Life Sciences, 2016, 62(1): 60–66.

CHIESI/MST/ALL/01/07/2022_1