Niedokrwistość u kobiet – jak efektywnie zwalczać niedobory żelaza?

Opublikowano: 24 lutego 2022 4 minuty czytania

Przyczyny niedoboru żelaza u kobiet

Do podstawowych przyczyn niedoboru żelaza należą: zbyt mała ilość żelaza w diecie, przewlekłe i obfite krwawienia, obfite krwawienia miesięczne, problemy z wchłanianiem żelaza w przewodzie pokarmowym oraz częste biegunki czy przewlekłe stany zapalne organizmu.

W przypadku kobiet w ciąży, większość z nich narażona jest na niedobory żelaza zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży. Ryzyko anemii zwiększyć może również ciąża mnoga, dieta uboga w żelazo, przewlekłe choroby układu pokarmowego, wrodzone choroby krwi lub silne wymioty w trakcie ciąży. W badaniach krajowych prowadzonych w Klinice Patologii Ciąży i Katedry Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi niedokrwistość występowała u 41,4% ciężarnych uczestniczących w badaniu.1

 

Konsekwencje niedoboru żelaza u kobiet

Niedobór żelaza może wiązać się z szeregiem nieprzyjemnych objawów, takich jak:

  • bóle i zawroty głowy,
  • senność, zmęczenie, osłabienie
  • problemy z koncentracją,
  • bladość skóry i błon śluzowych jamy ustnej.

Nieleczona anemia może doprowadzić do skurczów mięśni nóg, zaburzeń pracy serca i niewydolności krążenia. W przypadku ciężarnych, objawy anemii mogą przypominać dolegliwości towarzyszące ciąży. Nie należy jednak ich bagatelizować, ponieważ mogą one doprowadzić do poważnych powikłań w trakcie ciąży.

Poza wystąpieniem anemii, niedobór żelaza u kobiet ciężarnych może skutkować:

  • przedwczesnym porodem,
  • poronieniem,
  • zaburzeniami w rozwoju płodowym,
  • małą masą urodzeniową dziecka,
  • niedoborem żelaza i anemią u niemowlęcia.

 

Jak dawkować żelazo w ciąży i podczas karmienia piersią?

W odniesieniu do kobiet w ciąży, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) zaleca suplementację żelaza tylko w przypadku jego niedoboru.2 Jest to podyktowane doniesieniami dot. potencjalnego niekorzystnego wpływu nadpodaży żelaza na przebieg ciąży. Nadmiar żelaza bierze udział w powstawaniu reaktywnych form tlenu, które są odpowiedzialne m.in. za rozwój insulinooporności. Jest on także łączony z ryzykiem wystąpienia preeklampsji (stanu przedrzucawkowego), zwłaszcza u kobiet przyjmujących żelazo pomimo prawidłowych wartości morfologii krwi (poziom hemoglobiny w normie). Dostępne doniesienia naukowe łączą także nadmiar żelaza z częstością występowania cukrzycy ciążowej, u kobiet suplementujących ten mikroelement mimo prawidłowych parametrów krwi. W związku z czym obecne zalecenia PTGiP obejmują:

  • kontrolę morfologii krwi i stężenia ferrytyny zgodnie ze Standardem Postępowania w Ciąży Fizjologicznej
  • przy zmniejszonej puli żelaza zapasowego (stężenie ferrytyny < 60 mcg/l) u kobiet bez anemii – 30 mg Fe/dobę od 16 tygodnia ciąży

W  przypadku stwierdzenia niedokrwistości z niedoboru żelaza, PTGiP rekomenduje oznaczenie  poziomu ferrytyny, który rozstrzyga o konieczności włączenia leczniczych dawek żelaza. W tym przypadku dawkę i czas suplementacji ustala lekarz, przy czym PTGiP zaleca stosowanie  niskich dawek żelaza doustnie przez dłuższy czas. W przypadku braku odpowiedzi zaleca się stosowanie preparatu o udowodnionej zwiększonej biodostępności lub zwiększanie dawki.

 

Jaki rodzaj żelaza wybrać? 

W przypadku stwierdzenia niedokrwistości z niedoboru żelaza, zaleca się stosowanie preparatu zawierającego ten pierwiastek. Warto pamiętać, że nadmiar żelaza może powodować nieprzyjemne skutki uboczne. Dlatego dawka oraz czas jego podaży powinny zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza.

Najlepszym wyborem jest żelazo o wysokiej biodostępności – takim żelazem jest żelazo elementarne. Dlaczego? Po pierwsze – potrzebuje jedynie kwasu solnego obecnego w żołądku, aby przekształcić się w formę możliwą do wchłonięcia i wykorzystania przez organizm. Wysoka biodostępność żelaza elementarnego (69%) oznacza, że jest ono dobrze wchłaniane.2

Co istotne również w kontekście praktycznego użycia – nie ma metalicznego posmaku oraz nie barwi zębów. Ze względu na potwierdzoną skuteczność i bezpieczeństwo stosowania, żelazo elementarne jest rekomendowane np. przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne w profilaktyce i leczeniu niedokrwistości u noworodków i niemowląt z grup ryzyka, w tym przedwcześnie urodzonych.3

 

Piśmiennictwo


1. Falkowska A et al. Nowa Medycyna 3/2010, s. 96-103
2. Devasthali SD et al. Eur J Haematol. 1991;46(5):272-278.
3. Standardy Opieki nad Noworodkiem w Polsce, Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, Wydanie IV (2021) zaktualizowane i uzupełnione

 

CHIESI/MST/ALL/01/02/2021_4

Zobacz również

Rola żelaza w rozwoju mózgu u dzieci

Mózg to centrum dowodzenia całego organizmu. Zbudowany przede wszystkim z wody, tłuszczów i białek niewątpliwie stanowi najważniejszy elementu układu nerwowego. Warto wiedzieć, że jest jedną z pierwszych struktur, jakie tworzą się w czasie życia płodowego. Na […]

Żelazo a zdrowy sen dzieci

Żelazo jest jednym z kluczowych składników mineralnych. Jego odpowiednia podaż i biodostępność w organizmie jest niezbędna do codziennego funkcjonowania niemowląt. Wśród podstawowych funkcji żelaza wymienia się budowę elementów morfotycznych krwi, odpowiadających za transport tlenu do komórek. Jednakże żelazo […]

Rola witaminy B12 w niedokrwistości z niedoboru żelaza

Żelazo to bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu pierwiastek. Jest niezbędne w procesie powstawania erytrocytów, czyli czerwonych krwinek. Stanowi bowiem składnik budulcowy hemoglobiny – białka, które je wypełnia i bierze udział w transporcie tlenu do komórek1. […]

Żelazo dla zdrowych nastolatków – kluczowa rola w życiu młodych ludzi

Okres dojrzewania to czas, kiedy młody organizm jest poddany szczególnej próbie. Intensywny wzrost i rozwój, w tym samopoczucie nastolatków są w dużej mierze uzależnione od diety, jaką spożywają. Właściwe spożycie żelaza odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu […]

Od czego zależy zapotrzebowanie na żelazo?

Codzienne straty żelaza wynoszą około 1 mg (na skutek wydalania wraz z moczem, złuszczonym naskórkiem, nabłonkiem jelitowym czy z potem itd.)1. W sytuacji, kiedy straty żelaza przekraczają wchłanianie z pożywienia, zapasy tego mikroelementu ulegają wyczerpaniu, a w […]

Żelazo – co może utrudniać jego wchłanianie?

Jednym z częściej występujących deficytów pokarmowych jest niedobór żelaza. Przyczynia się do tego między innymi fakt, że przyswajalność tego pierwiastka jest uzależniona od wielu czynników. W rezultacie nawet jeśli skomponowany przez nas posiłek zawierał istotną porcję żelaza, […]

Newsletter