Właściwy skład mikroflory jelitowej ma bardzo ważne znaczenie dla zachowania zdrowia. Najczęściej stosowanymi probiotykami są bakterie z rodzaju Lactobacillus1. Oferta tego typu preparatów na rynku aptecznym jest niezwykle bogata. W związku z tym dość trudno się w niej odnaleźć. Na co zwrócić uwagę wybierając probiotyk dla siebie i dziecka?
Probiotyczne nazewnictwo
Właściwości bakterii probiotycznych są szczepozależne. W praktyce oznacza to, że nie można przenosić pozytywnych cech jednego szczepu na drugi (nawet ten, który jest bardzo blisko spokrewniony). Nie ma też wątpliwości, że dobrej jakości probiotyk powinien być bardzo szczegółowo opisany. Musi on posiadać nazwę rodzajową (np. Lactobacillus) oraz nazwę gatunkową (np. rhamnosus). Pełnią informacji jest jednak dopiero potrójnie opisany szczep bakteryjny (np. Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103), określany prościej jako „Lactobacillus rhamnosus GG” (jako pierwsi wyizolowali go w 1983 r. Gorbach
i Goldin). To skomplikowane oznaczenie literowo-cyfrowe, umieszczone obok nazwy drobnoustroju, określa miejsce przechowywania szczepu wzorcowego (np. ATCC 55103 oznacza, że dany szczep jest przechowywany w American Type Culture Collection pod numerem 55103)2,3.
Najlepiej przebadany szczep probiotyczny
Jednym z najlepiej przebadanych szczepów probiotycznych jest wspomniany Lactobacillus rhamnosus GG. Dostępnych jest wiele prac opisujących badania kliniczne określające wpływ tego szczepu na zdrowie ludzi. Najlepiej udokumentowana jest jego zdolność do zapobiegania biegunce po antybiotykoterapii, obniżania częstości zachorowań na infekcyjne zapalenia górnych dróg oddechowych czy zmniejszania dolegliwości związanych z zaburzeniami funkcjonowania przewodu pokarmowego2,3.
Bezpieczeństwo probiotyku
Wybrane szczepy bakterii probiotycznych uważa się za bezpieczne i dobrze tolerowane, jeśli spełniają określone warunki. Dowodem na to jest przyznanie im w krajach Unii Europejskiej statusu „uznanego domniemania bezpieczeństwa” (Qualified Presumption of Safety – QPS). W USA odpowiednikiem jest przyznawany przez amerykańską Food and Drug Administration status „Ogólnie uważane za bezpieczne” (Generally Recognized as Safe – GRAS)2. Nadanie takiego statusu opiera się na istniejących dowodach naukowych lub długiej historii bezpiecznego użycia. Pamiętaj jednak, że na produkt probiotyczny może wpływać proces produkcji. Wybieraj więc preparaty sprawdzonych producentów prowadzących systematyczną kontrolę jakości, w tym składu i liczby bakterii probiotycznych2.
Żywotność wybranego probiotyku, czyli co jeszcze jest ważne?
Bardzo ważna jest także technologia stosowana w czasie produkcji. Na żywotność probiotyków wpływa temperatura czy wilgotność. Dodatkowo, po spożyciu, probiotyki są poddawane destrukcyjnemu działaniu soku żołądkowego. Jedną z proponowanych metod ochrony probiotyków przed działaniem wymienionych czynników jest nowoczesna technologia – mikroenkapsulacja. Polega ona na powlekaniu drobinek bakterii cienką warstwą specjalnej substancji, która ma za zadanie chronić je przed destrukcyjnym działaniem kwasu żołądkowego, żółci i enzymów trawiennych. Bakterie, powleczone taką ochronną otoczką i określane jako „mikroenkapsulowane”, pakowane są następnie do skrobiowej kapsułki, która trafia do opakowania. Lepsza przeżywalność drobnoustrojów probiotycznych, wynikająca z zastosowania mikroenkapsulacji, powinna zapewniać korzystniejszy efekt2.
Podsumowanie
Skład naszej mikrobioty różni się w zależności od nawyków żywieniowych, występowania chorób przewlekłych i stosowanych leków. Szczególnie antybiotyki mają katastrofalny wpływ na mikrobiotę jelitową. Już nawet krótka antybiotykoterapia wpływa na liczebność oraz różnorodność tych bakterii. Z kolei z każdym rokiem przybywa dowodów naukowych na to, że zaburzenia w składzie mikrobioty przewodu pokarmowego mogą mieć swój udział w wywoływaniu zarówno jelitowych (zespół jelita nadwrażliwego, celiakia), jak i pozajelitowych (alergie, astma, zespół metaboliczny) chorób ogólnoustrojowych3. Preparaty bakterii probiotycznych, w tym zawierające Lactobacillus rhamnosus GG, są coraz bardziej popularne. Należy jednak pamiętać, że właściwości probiotyków są ściśle związane ze szczepem, dlatego przy wyborze właściwego probiotyku upewnij się, że zawiera w swoim składzie bakterie wywierające korzystny efekt, potwierdzony badaniami.
Autor: redakcja serwisu
Piśmiennictwo
- Jańczewska I, Domżalska-Popadiuk I. Czy stosowanie Lactobacillus Rhamnosus GG modyfikuje skład mikrobioty jelitowej u noworodków i niemowląt? Postępy Neonatologii, 2018, 24(1): 39-46.
- Szajewska H. Probiotyki – aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Dostęp on-line 3.10.22 r.: https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/168224,probiotyki-aktualny-stan-wiedzy-i-zalecenia-dla-praktyki-klinicznej,1
- Gałęcka M, Basińska AM, Bartnicka A. Znaczenie mikrobioty jelitowej
w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2018, 12 (2): 50–59.
CHIESI/MST/DIF/01/12/2022
